Phân tích Người lái đò sông Đà hay đạt điểm cao 2023
Phân tích bài Người lái đò sông Đà dưới đây sẽ là nguồn tham khảo bổ ích cho bạn với chương trình học trên lớp và các đề thi kiểm tra. Tác phẩm mang đến nhiều góc nhìn về cái đẹp của thiên nhiên núi rừng và cả con người Tây Bắc, là nguồn cảm hứng để Vanhoc.edu.vn khai thác kỹ hơn phục vụ bạn đọc. Hãy cùng Văn Học Cấp 3 tìm hiểu ngay về bài phân tích này nhé!
Đôi nét về nhà văn Nguyễn Tuân
Nguyễn Tuân (1910-1987) là một nhà văn, nhà báo và nghệ sĩ nổi tiếng của Việt Nam. Ông sinh ra tại làng Tiên Thủy, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, miền Bắc Việt Nam. Nguyễn Tuân được biết đến với những tác phẩm văn học nổi tiếng của mình, nhưng cũng là một nhà báo và phóng viên xuất sắc trong giai đoạn đấu tranh đối với thuộc địa Pháp và sau này là thời kỳ Cộng hòa Việt Nam.
Trong thời kỳ Pháp thuộc, Nguyễn Tuân đã làm việc trong các tờ báo lớn của thời đại, như Đông Pháp Thời báo (L’Orient) và Phụ nữ Tân Văn. Ông tham gia hoạt động văn học, đồng thời cũng là một trong những nhà báo dẫn đầu phong trào báo chí của Việt Nam trong giai đoạn chiến đấu đòi lại độc lập.
Những tác phẩm văn học của Nguyễn Tuân thường xoay quanh cuộc sống dân gian, với những tình cảm chân thực và sâu sắc. Ông đã viết nhiều truyện ngắn nổi tiếng, trong đó có tác phẩm “Chiếc lá cuốn bay” – một câu chuyện sâu sắc về tình mẹ con và những khó khăn trong cuộc sống của người nông dân, hoặc là tác phậm hay không kém đó là “Người Lái Đò Sông Đà” .
Ngoài ra, Nguyễn Tuân cũng đóng góp vào lĩnh vực điện ảnh Việt Nam. Ông đã viết kịch bản cho nhiều bộ phim thành công và được yêu thích, góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp điện ảnh trong thời kỳ sau này.
Nguyễn Tuân là một trong những nhà văn và nhà báo có ảnh hưởng lớn trong lịch sử văn học và báo chí Việt Nam. Tác phẩm và đóng góp của ông đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả và được coi là một phần quan trọng của di sản văn học và văn hóa Việt Nam.
Dàn ý phân tích Người lái đò Sông Đà
I. Mở bài
Nhà văn Nguyễn Tuân được biết đến với phong cách nghệ thuật độc đáo, cá tính sáng tạo và tài hoa uyên bác. Ông luôn tìm hiểu và khám phá thế giới qua bình diện văn hóa thẩm mỹ. Tác phẩm của ông thường xuất hiện trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, với nội dung ca ngợi vẻ đẹp của con người và thiên nhiên Tây Bắc.
II. Thân bài
- Lời đề từ
Tác phẩm “Đẹp vậy thay…” thể hiện sự xúc cảm mãnh liệt trước vẻ đẹp của dòng sông và con người liên kết với sông. Tác giả dành tâm huyết để ca ngợi và tôn vinh điểm đẹp chủ đạo trong tác phẩm.
Lời đề từ tiếp “Chúng thủy…” giới thiệu cái nhìn độc đáo về sông Đà.
- Hình tượng dòng sông Đà
a. Dòng sông “hung bạo”
Sông Đà được miêu tả như một sự hỗn loạn, với lòng sông hẹp và bờ sông cao vút như một bức tường. Thác nước Hát Loóng đánh vào nhau tạo ra âm thanh oán trách, van xin, khiêu khích và chế nhạo. Trận địa thác đá mở ra cảnh tượng hung bạo, với đá nhăn nhúm, hàm hất và sóng đánh khuýp quật vu hồi. Tất cả tạo nên dáng vẻ thủy quái của sông Đà, trở thành kẻ thù đáng gờm của con người.
b. Sông Đà trữ tình
Tuy nhiên, sông Đà cũng mang trong mình một vẻ đẹp trữ tình và lãng mạn. Từ trên cao, nó như một dải tóc trải dài, mùa xuân thì xanh ngọc bích, thu lại rực rỡ chín đỏ. Khi gặp lại sông sau thời gian dài đi xa, nó như một người bạn thân cũ, ánh sáng loang loáng như trẻ con chiếu gương vào mắt. Khi đi thả thuyền trên sông, cảnh vật mơn mởn, xung quanh đầy những hình ảnh cổ tích và đáng yêu.
- Hình tượng người lái đò sông Đà
Hình ảnh người lái đò sông Đà có thể liên hệ đến anh hùng Huấn Cao trong quan niệm của Nguyễn Tuân trước cách mạng. Tuy tác giả không đi sâu vào lai lịch của ông, nhưng miêu tả ngoại hình của ông là tay lêu nghêu chất mun, tôn vinh những con người vô danh nhưng đầy sự cống hiến.
Ông là một người lái đò từng trải, thành thạo nghề và hiểu biết sâu về sông Đà. Ông nhớ rõ từng luồng nước, tạo nên sự ung dung và tỉnh táo khi đối diện với thác nước dữ. Người lái đò này còn là một nghệ sĩ tài hoa, ưa những khúc sông nhiều ghềnh thác, coi việc chiến thắng con thủy quái là chuyện thường ngày.
- Khái quát về phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân.
III. Kết bài
Tổng kết lại, Nguyễn Tuân là một nhà văn sáng tạo với ngôn ngữ điêu luyện, tưởng tượng độc đáo và khả năng vận dụng tri thức từ nhiều lĩnh vực nghệ thuật. Ông đã thành công xây dựng hình tượng sông Đà cùng với người lái đò, là hai yếu tố chính trong tác phẩm.
Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp của con người lao động và thiên nhiên đất nước, làm nổi bật những giá trị tinh túy trong cuộc sống.
Top bài văn mẫu phân tích Người lái đò sông Đà hay nhất
Trong văn học cấp 3 thì bài văn Người lái đò sống Đà được đánh giá là một tác phẩm vô cùng hùng vĩ.
Phân tích người lái đò sông đà mẫu số 1
Người lái đò sông Đà ra đời trong những năm toàn dân ta bước vào công cuộc tạo ra Xã hội chủ nghĩa đầy sôi động, khẩn trường, khi đó cảm hứng ngợi ca, tôn vinh cuộc sống mới, con người mới ngập tràn trong các tác phẩm văn học. Không nằm ngoài xu thế chung đó, Người lái đò sông Đà với hình tượng người lái đò là một trong những ảnh chụp nổi bật. Nguyễn Tuân khen ngợi người lao động bình dị, vô danh tuy nhiên hàng ngày, hàng giờ đang cống hiến, dựng xây đất nước.
Hình tượng người lái đò sông Đà được đặt trong quan hệ với sông Đà, để qua đó tô đậm, làm nổi bật hình tượng người lái đò. bởi vậy sông Đà hung dữ, bạo ngược bao nhiêu thì khi vượt qua nó, chiến thắng sức mạnh của nó người lái đò càng thể hiện rõ nét hơn sức mạnh của mình.
Người lái đò quê ở Lai Châu, đã từng xuôi ngược dòng sông Đà hơn một trăm lần trong đó có tới sáu mươi lần giữ lái chính. Tác giả đã tạo cảm giác cho người coi về ông lái đò với những con số đầy áp lực và thử thách. những lúc vượt sông Đà là một lần đối diện với cái chết, số lần ông vượt sông Đà thành công đã cho ta biết sự tài giỏi, điêu luyện trong nghề nghiệp của ông lái đò.
Để làm rõ nét vẻ đẹp của người lái đò, Nguyễn Tuân đã giới thiệu chân dung của nhân vật: “tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh gò lại như kẹp lấy một cái cuống lái tưởng tượng, giọng ông ào ào như tiếng nước trước mặt ghềnh sông, nhỡn giới ông vòi vọi như lúc nào cũng mong một cái bến xa nào đấy trong sương mù”, “cái đầu bạc quắc thước… đặt lên thân hình gọn quánh chất sừng chất mun”. Ở diện mạo của ông lái đò chỉ có một điểm độc nhất chứng tỏ tuổi ông đã cao đó là mái tóc bạc, khi sử dụng tay che mái tóc này đi, người ta lầm tưởng “mình đang đứng trước một chàng trai đang ngồi ngoài bến chính bờ sông”. Diện mạo, ngoại hình của ông lái đò gây độc đáo manh với người coi, bởi nó trái ngược hoàn toàn với cái tuổi bảy mươi của ông, đó là diện mạo, ngoại hình của một đối phương thanh niên lực lưỡng, dẻo dai, cường tráng. Sức khỏe, thể chất của ông lái đò in đậm dấu ấn nghề nghiệp, do suốt đời vật lộn với sông nước nên cần phải có một thể lực phi thường để chiến đấu lại với những con thác dữ.
phẩm chất thu hút và có hàm ý quyết định đến sự thành công của ông lái trong nghề vượt thác này chính là kinh nghiệm dày dặn. Không cần bất cứ bản hồ nào tuy nhiên lại có khả năng nhớ một cách rõ ràng luồng lạch trên sông. Để ngợi ca bản lĩnh của ông Nguyễn Tuân đã dùng hình ảnh so sánh ấn tượng, giàu chất thơ “Sông Đà so với ông lái đò ấy, như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc đến cả dấu chấm than, chấm câu và những đoạn xuống dòng”. không chỉ dày dặn kinh nghiệm, ông lái đò còn nâng nghề nghiệp của mình – công cụ mưa sinh thành một niềm yêu thích mãnh liệt trong đời. Bởi đối mặt với thác dữ, tức là đối mặt với cái chết song ông không hề sợ hãi mà cảm thấy đó là sự thú vị trong nghề nghiệp của mình. Với ông lái đò thì sông Đà chỉ thực sự đậm đà ở đoạn nhiều ghềnh thác, nếu phải chèo đò ở những đoạn bằng phẳng thì ông thấy chân mình như dại đi và buồn ngủ như người mèo đi bộ ở đồng bằng.
Hình tượng ông lái đò lung linh đặc biệt là trong cuộc thủy chiến với sông Đà. Nguyễn Tuân đã sáng tạo ra một một cuộc thủy chiến có một không hai trong lịch sử văn học, giữa một bên là thủy quái sông Đà với sức mạnh ghê gớm, tâm địa xảo trá và một bên là ông lái đò tuy dẻo dai, cường tráng nhưng đơn độc trong cuộc chiến gay go, quyết liệt này để có khả năng giành được thắng lợi, ông lái đò đã bộc lộ toàn bộ những phẩm chất tốt đẹp của mình.
Ở trùng vi thạch trận thứ nhất, sông Đà đã phô ra sức mạnh thể chất của nó với sự phối hợp giữa đá, sóng, nước. Chúng vừa đánh trực diện vừa tung đòn đánh tỉa, để dồn ông lái đò vào thế yếu. Dù cảm hứng thơ mộng là cảm hứng chủ đạo trong tác phẩm song cái nhìn và cách mô tả của Nguyễn Tuân về cuộc thủy chiến không hề hời hợt đơn giản, ông ghi lại thời điểm mà tưởng như ông lái đò ngã gục trước những đòn đánh chí mạng của sông Đà. tuy nhiên bằng sức chịu đựng phi thường, thể chất dẻo dai, cường tráng vẫn cố gắng kẹp chặt cuống lái, trên thuyền vẫn vang lên sự lãnh đạo ngắn gọn, kiên định. Và bằng lòng dũng ảm, sức khỏe phi thường, bình tâm ông lái đò đã vượt qua những trùng vi thạch trận thứ nhất. Ở trùng vi thạch trận thứ 2 với sự chỉnh sửa bất ngờ, biến hóa khôn lường trong việc sắp xếp các cửa sinh, cửa tử. nhưng bằng kinh nghiệm dày dạn, bằng sự linh hoạt ông lái đò đã nhanh chóng đưa thuyền đi vào đúng cửa sinh. Với đoạn quân sóng nước, cách đánh của ông cũng biến hóa linh động, để hợp với những trùng vi thạch trận khác nhau. Ở trùng vi thạch trận cuối cùng tác giả miêu tả không nhiều song vẫn làm bật lên được tài nghệ trong việc lái đò của ông lão. Bằng sức khỏe và sự dẻo dai, sức chịu đựng, quan trọng nhất là lòng dũng cảm, chủ động, quyết đoạn, ông đã vượt qua toàn bộ nhưng cái bẫy mà sông Đà đã tung ra. cuộc chiến không cân sức giữa một bên là thiên nhiên dữ dội với một bên là ông lão đơn độc chỉ có mái chèo là vũ khí độc nhất, song thắng lợi đã thuộc về chúng ta.
nếu như trong cuộc chiến với sông Đà thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh ở bề nổi của sông Đà thì sau cuộc tranh đấu cách ứng xử với chiến công, thắng lợi của ông lão lại cho ta biết những vẻ đẹp ở bề sâu tâm hồn, tư cách. chiến thắng được sông Đà với bảy mươi ba ghềnh thác là một điều không phải ai cũng có khả năng làm dược, thậm chí đây chính là một chiến công phi thường. Song với ông lão và tất cả những người lao động nơi Nó là là một điều hết sức thông thường. tuy nhiên chính bởi biết giản dị hóa bình thường hóa những điều phi thường mà tâm hồn, nhân cách của những người lao động địa điểm đây càng trở nên trân trọng, đáng quý.
Hình tượng ông lái đò in đậm dấu ấn phong cách Nguyễn Tuân. Bởi ông chính là kiểu người tài hoa, nghệ sĩ, biết nâng nghề nghiệp của mình lên mức nghệ thuật. Song ở hình tượng ông lão thể hiện rất rõ sự chuyển biến trong tư tưởng Nguyễn Tuân khi những chúng ta tài hoa, nghệ sĩ được mô tả không hẳn là những chúng ta phi thường mà là những con người bình dị, thậm chí vô danh. Nó là cách Nguyễn Tuân ngợi ca, tôn vinh nững người lao động thầm lặng trong công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa.
Phân tích hình tượng con sông Đà mẫu số 2
Sông Đà có khả năng coi là một trong những tác phẩm tuyệt vời nhất của Nguyễn Tuân. Thể hiện những nét đặc trưng phong cách của ông.Đặc biệt là qua hình tượng con sông Đà Nguyễn Tuân đã cho người đọc thấy một nhà thám hiểm, một nhà văn, một nhà thơ, một nhà ngôn ngữ đại tài. Ở mỗi trường đoạn khác nhau, vẻ đẹp của sông Đà lại hiện lên với những nét riêng biệt, đầy sống động, đầy sức sống.
Người Lái Đò Sông Đà nói riêng cũng giống như tập tùy bút Sông Đà nói chung là kết quả chuyến đi thực tế của nhà văn Nguyễn Tuân lên mảnh đất Tây Bắc vào những năm 1958-1960. đây chính là thời kỳ miền Bắc sau ngày giải phóng đang tiến lên chủ nghĩa xã hội. Theo tiếng gọi của Đảng miền Bắc đang dấy lên phong trào tự nguyện đến những vùng xa xôi của Tổ quốc để khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương chiến tranh.
Đoạn trích Người lái đò sông Đà có lẽ là trích đoạn hay nhất, diễn tả được nhiều nhất vẻ đẹp của sông Đà. từ khi bắt đầu đến cuối tác phẩm hình ảnh sông Đà hiện lên với khuôn dung, trạng thái khác nhau, vô cùng đa dạng ấn tượng. Có lẽ Nguyễn Tuân đã phải dày công nghiên cứu, tìm tòi và quan sát kĩ lưỡng mới có thể đem đến cái nhìn hoàn chỉnh, sống động về sông Đà đến như vậy.
Dòng sông Đà hiện lên trong trang văn Nguyễn Tuân trước hết mang dáng vẻ của sự hung bạo, dữ dội, nó dường như chính là kẻ thù số một của con người. Sông Đà lạnh lẽo, thâm u, mà khi người ta đứng dưới đấy dường như không cảm nhận đường ánh nắng lọt xuống, cái lạnh thấu xương dường như xâm chiếm vào những người ngồi trên thuyền. đặc biệt hình ảnh so sánh: “vách đá thành chẹt lòng sông Đà như một cái yết hầu” đã diễn đạt tận cùng sự chật hẹp của dòng sông, và những hiểm nguy rình rập con người khi mùa nước lên. Sự độc ác đấy tiếp tục được Nguyễn Tuân nhấn mạnh ở những điểm kế đến như cái hút nước chết người, chỉ rình người lái đò đến đó hút vào, rồi cho tan xác ở đoạn sông phía dưới. Những người lái đò không ai dám đến gần: “Không thuyền nào dám men gần những cái hút nước ấy, thuyền nào qua cũng chèo nhanh để lướt quãng sông, y như là ô tô sang số ấn ga cho nhanh để vút qua một quãng đường mượn cạp ra ngoài bờ vực. Chèo nhanh và tay lái cho vững mà phóng qua cái giếng sâu…”.
tuy nhiên sự hung bạo của con sông Đà được thể hiện rõ nhất chính là trong trận chiến với người lái đò trên sông, với trùng trùng những trùng vi thạch trận được sắp xếp vô cùng rõ ràng. Sự hung bạo của chúng được dự đoán ở tiếng thác nước từ phía xa. Chúng khi oán trách, khi van xin, khi lại gầm rống lên khiến cho bất cứ ai cũng phải sợ hãi. Và dần dần khuôn mặt của chúng mới lộ diện. Ở trùng vi thạch trận thứ nhất, những khối đá với muôn vàn khuôn mặt khác nhau, méo mó, rúm ró, tàn ác vô cùng ngỗ ngược, dàn đan thế trận. Trong thế trận đấy có đến bốn cửa tử nhưng chỉ có độc nhất một cửa sinh. không những vậy, đá còn phối hợp với sóng, với nước tạo nên những cơn cuồng phong dữ dội nhằm nhấn chìm con thuyền. Ở trùng vi thạch trận thứ 2, cửa tử cứ thế nhiều mãi lên, “dòng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên sông đá” và lũ thủy quân xô như trực nuốt chửng con thuyền. Khí thế của chúng vô cùng thật tự tin và hung hãn. Ở trùng vi thạch trận cuối cùng Ít cửa ra vào, “bên phải bên trái đều là luồng chết cả”, chỉ có một luồng sống lại “ở ngay giữa bọn đá hậu vệ của con thác”. Với sự bày binh bố trận vô cùng linh họa, sông Đà chỉ với mục tiêu duy nhất ấy là thu thập mạng của những người đi thuyền. đồng thời những câu văn miêu tả này cũng cho ta biết nghệ thuật dùng từ tài tình, sự quan sát tinh tế, nhạy bén của Nguyễn Tuân.
nhưng sống động nhất, lưu lại nhiều độc đáo trong lòng chúng ta nhất không phải con sông Đà hung bạo kia, mà chính là dòng sông hiền hòa, thấm đẫm chất trữ tình. Ở một góc nhìn khác, từ trên cao trông xuống sông Đà thật dịu dàng, đằm thắm: con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân”. Đoạn văn quả như một khúc nhạc nhẹ nhàng, êm ái, lại tựa như một bức tranh thủy mặc. Nét vẽ đơn sơ, chấm phá liên kết với những làn sương khói làm cho bức tranh đó càng trở nên mơ hồ, huyền ảo hơn. Nhìn ngắm sông Đà ở những thời điểm khác nhau, ông còn phát hiện, mỗi một mùa sông Đà sẽ mang trong mình những thành công riêng. Và dấu ấn đó được thể hiện qua màu sắc của nước chỉnh sửa theo các mùa của năm. Mùa xuân nước xanh màu ngọc bích, lấp lánh, trong trẻo, dường như có khả năng soi gương được. tuy nhiên đến mùa thu, mùa nước lũ, với lượng phù sa đổ về, sông Đà lại mang một diện mạo khác hẳn: “lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ giận dữ ở một người bất mãn bực bội gì mỗi độ thu về”. Thật nhạy cảm mà cũng rất đỗi tinh tế, bằng sự cộng hưởng giữa sự tìm tòi, khám phá với tình yêu thiên nhiên sông Đà đã được Nguyễn Tuân cảm nhận một cách trọn vẹn và rất đầy đủ nhất.
không chỉ cảm nhận sông Đà là một bức tranh thiên nhiên tuyệt mĩ, mà ông còn coi sông Đà như một con người, quan trọng nhất là một cố nhân: “Bờ sông Đà, bãi sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm trên sống Đà. Chao ôi trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng. Đi rừng dài ngày rồi lại bắt ra sông Đà, đúng thế, nó đằm đằm ấm ấm như gặp lại cố nhân”. Bờ bãi sông Đà gợi nhắc ta nhớ đến thế giới đường thi cổ kính, lại vừa gợi nhớ đến thế giới cổ tích đầy diệu kì. Nỗi nhớ sông Đà không chỉ đơn thuần là nhớ tới một địa danh, một địa điểm đã từng đi qua, mà nỗi nhớ ấy như dành cho một người cố nhân, người bạn cũ. bởi vậy mà càng trở nên thâm trầm, sâu sắc hơn.
Sông Đà mang trong mình vẻ đẹp tĩnh lặng, yên ả, hoang sơ như thời tiền sử. Cảnh đẹp quá nên đã gợi cảm hứng cho thi ca bao đời. Vẻ đẹp ấy đã cùng với sông Đà chảy qua khung cảnh, thời gian, và đặc biệt là chảy qua cả những áng thơ ca bao đời, thơ Nguyễn Quang Bích rồi Tản Đà… để trở thành bất tử. Trong cái nhìn của thi sĩ Tản Đà, Sông Đà đã biến thành “một người tình nhân chưa quen biết”.
Sông Đà trong những trang văn của Nguyễn Tuân không đơn thuần là một cảnh trí thiên nhiên tuyệt mĩ, đặc sắc. Mà hơn hết thông qua sông Đà ông thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc của mình. đồng thời cũng cho ta biết sự chuyển biến trong quan niệm nghệ thuật của ông. Ông tìm thấy cái đẹp, cái mĩ ở đây, tại cuộc sống, thời điểm này chứ không phải tìm về quá khứ của một thời vang bóng.
Phân tích người lái đò sông Đà mẫu 3
Nguyễn Tuân là một nhà văn lớn của văn học nước ta hiện đại. Ông là một nghệ sĩ tài hoa uyên bác có cá tính sáng tạo ấn tượng. Người lái đò sông Đà là một trong những trang viết đẹp nhất của ông sau cách mạng tháng Tám, tác phẩm đã khám phá, ngợi ca vẻ đẹp của thiên nhiên và con người lao động vùng Tây bắc xa xôi của tổ quốc. trong đó thu hút hình tượng người lái đò sông Đà chính là “thứ vàng 10 đã qua thử lửa” mà tác giả dày công chọn lựa.
Người lái đò là một trong hai hình tượng chính được Nguyễn Tuân tạo ra rất thành công. Hiện lên nổi bật trong tác phẩm, ông lái đò còn là hình tượng nghệ thuật tiêu biểu cho những chúng ta lao động trong công cuộc tạo ra cuộc sống mới ở miền Tây Bắc của tổ quốc. Vẻ đẹp của ông lái đò được khắc họa chủ yếu qua cuộc chiến đấu với thác dữ ở trùng vi thạch trận của sông Đà.
Ông lái đò được giới thiệu sinh ra và lớn lên bên bờ sông Đà. Ông đã hơn 70 tuổi, phần lớn cuộc đời ông dành cho nghề lái đò trên sông Đà, một dòng sông hung bạo dữ dội có tới 73 con thác. Không phải ngẫu nhiên ông là nhân vật trung tâm của tác phẩm mà lại vẫn chưa có tên riêng, tác giả gọi ông là người lái đò, tên gọi đã cho biết đây chính là nghề nghiệp của ông, một nghề nghiệp rất khó khăn gian khổ đòi hỏi sự mưu trí dũng cảm. Trong trang văn của Nguyễn Tuân, người lái đò hiện lên với ngoại hình gọn quánh, “tiếng nói ào ào như tiếng nước trước mặt ghềnh hai tay dài lêu nghêu hai chân khuỳnh khuỳnh như đang kẹp chặt cái cuống lái trong tưởng tượng”. Đúng là ngoại hình của một người gắn bó với nghề sông nước thì có nhiều gian nan vất vả in hằn trong hình hài ông lái đò. Người lái đò có trí nhớ tuyệt vời, có lẽ tình cảm đam mê yêu quý sông Đà đều được Nguyễn Tuân gửi vào nhân vật người lái đò nên nhà văn để cho nhân vật của mình gắn bó với sông đà như máu thịt, hiểu và thuộc lòng từng tên thác tên ghềnh của dòng sông. Cả cuộc đời ông đã hơn 100 lần lái thuyền vượt thác sông Đà nên ông có khả năng sử dụng mắt để nhớ tỉ mỉ, ông am hiểu tường tận về dòng sông hung bạo. Chính bởi vậy mà ông đã khuất phục chế ngự được sự hung bạo của sông Đà, ông không phải là thần thánh mà chỉ là một người lao động bình thường bằng xương bằng thịt tuy nhiên với trí dũng song toàn, ông vẫn chiến thắng thiên nhiên để lao động sáng tạo xây dựng quốc gia.
Tài năng và trình độ lái đò điêu luyện của ông được thể hiện qua ba cuộc giao tranh dữ dội với nước, sóng, gió, đá trên sông Đà với ba vòng trùng vi thạch trận. Nguyễn Tuân sử dụng hết bút lực vào mô tả trùng vi thạch trận trước tiên. Ở trùng vi thạch trận này thác đá đã chuẩn bị dàn trận địa sẵn đó là trận địa với bốn cửa từ và một cửa sinh nằm “lập lờ phía tả ngạn”. Sông Đà như một kẻ địch hung hăng táo bạo lưu manh côn đồ. Ông lái đò bị tấn công bất ngờ nhưng vẫn rất bình tâm sử dụng chiến thuật để dưỡng sức cho những trùng vi sắp tới. Ban đầu sóng nước tấn công trực diện với sóng trận địa phóng thẳng vào mình. đó là đòn ra tay nhanh chóng mạnh và bất ngờ khiến ông lái đò dính đòn hiểm, mắt ông hoa lên, “Đòn đau khiến ông đò mặt méo bệch đi”. Hai chữ méo bệch được sử dụng rất chuẩn xác vì trong hai chữ ấy Nguyễn Tuân đã cực tả được cái đau của ông lái đò. Nỗi đau làm biến dạng và nhợt nhạt cả khuôn mặt nhưng ông đò có sức chịu đựng phi thường nén cơn đau đang hành hạ, ông vẫn bình tĩnh sáng suốt vượt qua những cửa tử để đi vào cửa sinh. Vậy là ông đã thắng lợi phá xong trùng vi thạch trận vòng thứ nhất.
Ở trùng vi thạch trận thứ hai, đá nước sóng tăng thêm nhiều cửa tử, không những nhiều cửa tử hơn chiến thuật của kẻ địch thay đổi, cửa sinh bố trí lệch qua phía bờ hữu ngạn thay vì ở phía tả ngạn như mọi khi để đánh lừa con thuyền. Kẻ địch ở vòng thứ 2 cũng vô cùng hung hãn táo bạo “dòng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên sông Đà”. Người lái đò chuyển từ thế phòng ngự sang chủ động tấn công dù kẻ địch mưu mô xảo quyệt hơn nhưng không phải bởi vậy mà ông đò nao núng. Ông đò đã cảnh giác và dày dặn kinh nghiệm nên “đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến”. đấy là sự linh động trong chiến thuật của ông lái đò. Hàng loạt các động từ được nhà văn huy động như một đội quân ngôn ngữ hùng hậu đang gieo hò theo từng nhịp tiến công của ông đò “nắm, ghì, phóng, lái, đè chặt”, các động tác của ông rất chắc khỏe nhanh mạnh và đạt độ chuẩn xác cao. Đoạn văn khiến người đọc liên tưởng ông đò như một viên tướng dũng mãnh cưỡi lên con tuấn mã mà tả đột hữu xung ngoài mặt trận. Vậy là một vòng trùng vi với bao cửa tử mà chỉ vài ngón đòn ông đò đánh sập vòng vây lũ đá, cùng lúc đó làm cho bọn đá thua cuộc. Qua đó người coi thấy ông lái đò hiện lên với vẻ đẹp trí dũng song toàn.
Ở trùng vi thạch trận thứ ba, sông Đà càng trở nên điên cuồng, dữ dội. Trận địa trên sông bày ra ít cửa hơn, bên trái bên phải đều là luồng chết, cái luồng sống thì nằm ngay ở giữa bọn đá hậu vệ, sông Đà quả thật lắm mưu mô. đây chính là tuyến phòng ngự kiên cố cuối cùng cũng là phòng tuyến nguy hiểm, dữ dội quyết ngăn cản người lái đò đi qua. có thể nói trận chiến này sông Đà đẩy người lái đò đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nam nhưng vào lúc “cái khó ló cái khôn”, ông lái đò biến chiếc thuyền sáu bơi chèo thành một mũi tên, còn ông giống như một cung thủ phóng thẳng thuyền chọc thủng cửa giữa. “Thuyền vút qua cổng đá cánh mở cánh khép. Vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước…”. Những hành động liên tiếp đã thể hiện thái độ bình tâm, chủ động, mưu trí cũng như sức mạnh thể lực của ông đò. Trong cuộc tranh đấu đấu, ông còn bộc lộ sự thăng hoa, điêu luyện trong nghề nghiệp, với hình ảnh ghen tị “thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước” đã tô đậm tốc độ nhanh, thuyền như bay trên mặt sóng. Sự xuất hiện của các động từ “xuyên”, “lái”, “lụa” gợi ra đường đi lắt léo của thuyền vừa miêu tả sự khéo léo thuần thục của ông đò làm các cánh cửa đã lần lượt bị kéo sập. Nghệ thuật lái thuyền của ông đò đến đây khiến người coi hoàn toàn khâm phục. Đúng là ông lái đạt đến mức nghệ sĩ trong nghề nghiệp của mình. phẩm chất nghệ sĩ trong chúng ta lao động bình thường chính là điều mà Nguyễn Tuân khao khát kiếm tìm sau cách mạng tháng 8.
Trong “Người lái đò sông Đà”, sự tài hoa của Nguyễn Tuân thể hiện rõ nhất khi nhà văn mô tả cuộc vượt thác như một trận đánh. trong số đó, sông đà như một con người có tính cách nham hiểm xảo quyệt đã bày trạch trận và giao vai trò cho mỗi hòn đá phải tiêu diệt toàn bộ thuyền trưởng và thủy thủ ngay ở chân con thác. Dòng sông càng hung bạo dữ dội bao nhiêu càng làm rõ nét trình độ điêu luyện và lòng dũng cảm của ông lái đò. đề cập về tình yêu và sự gắn bó sâu nặng với quê hương của ông lái đò trong cuộc vượt thác. Ông đò rất dũng cảm tuy nhiên trong bình thường cũng rất giàu tình cảm. Trong hành trình vượt thác trên sông Đà, ông buộc bu gà vào đuôi thuyền để có tiếng gà gáy để được nhớ ruộng, nhớ người bản làng, nỗi nhớ bình thường mà thi vị ấy đã hé mở tâm hồn giàu tình cảm gắn bó sâu nặng với quê hương của ông đò.
Nguyễn Tuân đích thị là một nghệ sĩ tài hoa là bậc thầy trong việc ngợi ca những người lao động trong gian khó, nguy hiểm nhưng đầy vinh quang. nổi bật nhất là hình tượng người lái đò trong tùy bút người lái đò sông Đà với nhiều nét đẹp với phẩm chất nghệ sĩ trong nghề nghiệp và cả trong cuộc sống đời thường. bằng việc sử dụng ngôn ngữ rất điêu luyện đa dạng, câu văn đa dạng nhiều tầng nghĩa, hình ảnh mới lạ ấn tượng , các phép tu từ được dùng thông minh đột ngột, kiến thức được huy động ở mọi lĩnh vực võ thuật, quân sự, thể thao. Qua đấy nhà văn ca ngợi con người lao động Tây Bắc với nhiều tính chất cao quý đấy là “chất vàng mười đã qua thử lửa”.
Người lái đò sông đà đã khắc họa thành công vẻ đẹp của ông lái đò. Vẻ đẹp của ông lái đò đã góp phần thể hiện phong cách tài hoa, uyên bác của Nguyễn Tuân cũng như tình yêu mến của nhà văn dành cho những con người lao động trong công cuộc chinh phục tự nhiên xây dựng quốc gia.
Phân tích Người lái đò sông Đà ngắn gọn mẫu số 3
“Người lái đò sông Đà” là một bút ký đặc sắc đầy thông minh và tiêu biểu cho phong cách độc đáo của Nguyễn Tuân sau cách mạng tháng tám. Một nhà văn tài hoa, uyên bác, không quản ngại gian lao vất vả để có được những dòng bút ký, đậm cảm xúc chân thực, có sức liên tưởng nhiều loại khiến cho người coi người nghe muốn được hòa nhập với nhịp động phát triển của quốc gia của cuộc đời.
có thể nói trong nghệ thuật, đến với Nguyễn Tuân đó là đến với sự tìm tòi, khám phá và sáng tạo, bởi chính ông là người sáng tạo lại toàn cầu. Nguyễn Tuân sợ mình của ngày hôm nay cũng giống với mình của ngày hôm qua, ông như lo lắng sự trùng lặp tầm thường, giản đơn. Cho nên ông đi theo “chủ nghĩa xê dịch” và lấy nó làm chủ đề cho các tác phẩm của mình, phải đi thì mới có khả năng viết lên những tác phẩm có thành quả được.
Tác phẩm “Người lái đò sông Đà” là kết quả của cuộc hành trình ngược về miền Tây Bắc trong giai đoạn năm 1958-1960 đầy trải nghiệm sâu sắc của tác giả và được in lần đầu trong tập tùy bút Sông Đà (1960). Dòng sông Đà quanh co, uốn lượn dọc qua các triền núi, dòng nước thì chảy xiết với độ dốc lớn. Chính dấu hiệu này đã tạo cho con sông một vẻ đẹp kỳ thú, rất hoang sơ và kỳ vĩ. Hình ảnh con sông Đà hung bạo, dữ dằn mà trữ tình, mộng mơ đã làm rõ nét lên vẻ đẹp tài hoa, đầy nghệ sĩ của ông lái đò trên dòng Đà giang.
trên thực tế, hình ảnh con sông Đà cũng đã được nhiều nhà văn, nhà thơ chọn làm chủ đề và khắc họa lên vẻ đẹp của nó, nhưng phải đến với Nguyễn Tuân thì con sông Đà ấy mới hiện ra chân thực và đầy những điều mới mẻ mà chưa hề có ở bất kỳ một tác phẩm nào. Dưới ngòi bút Nguyễn Tuân, con sông Đà hiện lên với vẻ vừa hung bạo, dữ dội tuy nhiên cũng vừa trữ tình biết bao nhiêu. Con sông Đà như còn mang một tâm địa xảo quyệt, mưu mô của thứ kẻ thù số một, tất cả như muốn cướp đi mạng sống của bất cứ kẻ nào lỡ sa chân vào “thạch trận”…” mà chúng bày ra. Không dừng lại ở đấy, nước ở con sông Đà này cũng “ reo như đun sôi lên một trăm độ… vẫn mai phục hết trong lòng sông ”. Nguyễn Tuân còn mô tả một cách sống động rằng có khi thấy chiếc thuyền nào nhô vào thì chúng lại “ nhổm cả dậy để vồ lấy”… thế nhưng ngay sau đó, khi sự hung hãn, dữ tợn kinh người trôi qua, nó lại hiện lên với cả vẽ trữ tình, mộng mơ đến khó tin. Tác giả còn miêu tả thu hút lên được hình ảnh con sông lúc ở những đoạn xuôi dòng, không chỉ thế ngòi bút của Nguyễn Tuân cũng bỗng trở lên mềm mại, uyển chuyển và mang đậm chất thơ với đoạn miêu tả: “ Con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban, hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn khói núi Mèo đốt nương xuân”…
Với việc so sánh dòng sông Đà “như một áng tóc trữ tình”, tác giả đã phác họa dòng sông hiện lên với cái vẻ kiều diễm, thướt tha của một người phụ nữ. bình thường người ta sẽ sử dụng chữ “áng” để chỉ những tác phẩm nghệ thuật, thế mà ở đây Nguyễn Tuân lại sử dụng nó để chỉ sông Đà. có khả năng thấy trong suy xét của Nguyễn Tuân, con sông Đà ấy chẳng hạn như một tác phẩm nghệ thuật mà tạo hoá đã làm ra.
Sông Đà không chỉ đẹp ở dáng hình, ngay cả ở màu nước cũng mang một vẻ đẹp riêng. Tác giả đã quan sát dòng sông ở những thời điểm và không gian khác nhau. Vào mùa xuân thì dòng nước xanh như ngọc bích, vừa trong xanh vừa óng ánh. nhưng khi thu sang nước sông lại chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa. bằng việc miêu tả cụ thể từng chi tiết với những ghen tị độc đáo con sông Đà hiện lên vừa đẹp, vừa phong phú và qua đó mới thấy được sự hiểu biết sâu rộng cùng năng lực quan sát tinh tế của nhà văn.
Cũng chính trong cái vẻ hung tợn, dữ dằn và cái đẹp đầy trữ tình, thơ mộng ấy của đất trời thiên nhiên, thì hình ảnh ông lái đò xuất hiện thật dữ dội, phi thường chẳng hạn như một người nghệ sĩ. Khi đứng trong một cuộc chiến đấu cam go “một mất, một còn” với những cái thác nước hung dữ, lúc này Nguyễn Tuân cũng đã cho ta thấy được cái tài hoa, sự trí dũng tuyệt vời của ông lái đò. Ông lái đò sông Đà điêu luyện điều khiển con thuyền của mình một cách chủ động và thuần thục giống như một người nghệ sĩ. Với đoạn văn miêu tả cận cảnh ông lái đò vượt thác thật đẹp, thật oai hùng: “ Nắm chặt thu thập được cái bờm sóng đúng luồng rồi, ông đò ghì cương lái, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà lái miết một đường chèo về phía cửa đá ấy ”. Nhà văn Nguyễn Tuân đã tái hiện lại khung cảnh ông lái điều khiển chiếc thuyền cứ như một nhạc sĩ đang kéo đàn violon thật hay, thật nhịp nhàng, du dương không chệch một nốt.
Hình ảnh của người lái đò ấy dường như cũng chính là sự hiện thân của tác giả. Với Nguyễn Tuân thì ông rất ghét những thứ cũ mèm, tầm thường, giản dị thì với người lái đò cũng vậy, ông cũng chỉ thích lao vào những cuộc chiến đấu nguy hiểm, đầy kịch tích với thác nước dữ dội mà chẳng ưa xuôi thuyền trên dòng sông êm ả, bình lặng.
Thành công của Nguyễn Tuân đó là dùng giọng văn thật tự nhiên và phóng túng khi mô tả hai tình trạng đối lập trong cùng một sự vật, điều này là một sự mới mẻ đầy thông minh. Con sông Đà vừa trữ tình vừa hung bạo, Đây là một kẻ thù nhưng đồng thời cũng chính là một cố nhân. Chính dưới ngòi bút tài hoa của tác giả, con sông không chết cứng mà nó vẫn vận động một cách mạnh mẽ, sôi nổi bằng những từ ngữ, câu văn gợi hình ảnh, toàn bộ như đã tác động mạnh vào giác quan của người coi. Sự xảy ra của ông lái đò cũng thế, hiện lên một cách sinh động, rõ nét và sắc sảo. so với Nguyễn Tuân mà nói thì “ đã là văn thì trước hết phải là văn ”. Đã là văn thì trước tiên là phải đẹp, phải trau chuốt. Và cái đẹp ấy đã chi phối cách nhìn của tác giả như đứng trên toàn bộ tác phẩm. Hình ảnh thiên nhiên và con người lúc này đây đều được khai thác trên phương tiện mĩ thuật và tài hoa nghệ sĩ biết bao nhiêu thông qua ngòi bút tài ba của Nguyễn Tuân.
có thể nói tác phẩm tùy bút “Người lái đò sông Đà” là một bước chuyển mình lớn trong phong cách sáng tác của Nguyễn Tuân. Ở trước cách mạng, ông luôn đi tìm đề tài cho tác phẩm của mình bằng cách quay về với quá khứ, ông luôn viết, tham khảo về một thời vang bóng đã qua. Qua đấy, người coi có khả năng dễ dàng nhìn thấy được nhân vật của Nguyễn Tuân đấy là những Huấn Cao, nhân vật quản ngục mang mang khí phách của kẻ “ nào biết trên đầu có ai”. toàn bộ các nhân vật “vang bóng một thời” ấy là những vị anh hùng ngang dọc, họ đều là những khinh bạc đến điều. tuy nhiên sau cách mạng, Nguyễn Tuân lại tìm thấy cái chất tài hoa nghệ sĩ ở những chúng ta lao động hết sức bình dị, gần gũi, quen thuộc ở ngay chính những công việc bình thường mà họ đang làm.
Với “Người lái đò sông Đà” thì ông lái xuất hiện trước mắt chúng ta như một người nghệ sĩ tài hoa, trí dũng song toàn. Qua đấy, Nguyễn Tuân đã thể hiện tấm lòng trân trọng, sự cảm phục, lòng biết ơn những con người đã góp phần vào công cuộc xây dựng Tổ quốc. Chính trong việc phác họa lại vẻ đẹp của sông núi Tây Bắc cùng với hình ảnh của người lái đò, Nguyễn Tuân đã tích hợp những hiểu biết, những kiến thức của mình từ nhiều ngành nghệ thuật khác nhau như: hội họa, điêu khắc, âm nhạc, điện ảnh, … toàn bộ mọi cảnh vật, mọi sự việc như hiện lên trước mắt ta sừng sững và sinh động biết bao nhiêu. Tác giả đã miêu tả chi tiết, sinh động, rõ ràng đến mức làm cho người coi cảm tưởng như mình đang tận mắt chứng kiến cuộc vật lộn giữa ông lái với thác nước, với dòng sông quái ác, cùng lúc đó cũng thấy được mỗi đoạn sông dữ tợn, lởm chởm những đá ngầm, đá nổi và hình ảnh một con sông êm ả, trữ tình biết bao nhiêu.
Chẳng phải ngẫu nhiên mà người ta gọi Nguyễn Tuân là nhà văn của sự tài hoa và uyên bác. Vì ông là một người có vốn cũng giống như nguồn tri thức về lịch sử, khoa học, địa lí, sinh học… khổng lồ. toàn bộ các nội dung kiến thức này cũng thường được thể hiện, tuôn trào dào dạt trong những tác phẩm của ông, và qua “Người lái đò sông Đà” ta lại càng thấy rõ hơn về điều này.
năng lực diễn đạt và vốn ngôn ngữ của Nguyễn Tuân thật đa dạng, nhiều loại. Mỗi từ ngữ, mỗi câu văn khi đưa vào các trang viết dường như đã được chắt lọc, gọt giũa một cách cẩn thận. Ông cũng khéo léo sáng tạo nên nhiều từ ngữ mới lạ, độc đáo, chính điều này đã giúp sức vào sự nhiều loại ngôn ngữ Việt Nam. Giọng văn của Nguyễn Tuân đôi lúc mang vẻ thô kệch, đời thường, mộc mạc tuy nhiên lại hết sức cô đúc và tự nhiên. Ông không những viết lên những trang văn tài hoa, những tác phẩm đặc sắc mà còn khiến cho người coi cảm nhận được những âm hưởng trong từng đoạn văn.
Nguyễn Tuân đã viết về người lái đò sông Đà, cũng giống như viết về một miền quê hương của Tổ quốc. Qua đấy, ông đã thể hiện nguồn xúc cảm yêu thương tha thiết, sự trân quý so với người lao động và thêm với đó là tình yêu thiên nhiên đất nước sâu nặng. Thực sự chính những tác phẩm văn chương đặc sắc này của ông đã Đem lại cho con người một vẻ đẹp tri thức tài hoa, uyên bác.
Phân tích Người lái đò sông Đà ngắn gọn mẫu số 4
Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân là bút ký đặc sắc, là kết quả của chuyến thâm nhập thực tế vùng sông Đà 1958 – 1960 của nhà văn, in trong tập bút ký Sông Đà. Cảm hứng gắn bó với mảnh đất và con người Tây Bắc đã in đậm trong hình ảnh người lái đò nghệ sĩ và con sông Đà vừa hùng vĩ vừa nên thơ.
“Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc.
Khi lòng ta đã hóa những con tàu
Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát
Tâm hồn ta là Tây Bắc chứ còn đâu.”
(Tiếng hát con tàu – Chế Lan Viên)
Trong những ngày tháng cả nước rộn ràng lên đường theo tiếng gọi của “tâm hồn Tây Bắc” để xây dựng lại một miền quê của Tổ quốc, có biết bao nhà văn, nhà thơ đã thực hiện quá trình lột xác để đến với cách mạng. Một trong những nhà nghệ sĩ yêu nước ấy là Nguyễn Tuân – cây độc huyền cầm của nền văn học nước ta, người đã Đem lại những tờ hoa thơm thảo cho đời. Nguyễn Tuân đến với Tây Bắc qua tùy bút Người lái đò sông Đà – một tác phẩm thể hiện rõ nét và sâu sắc phong cách nghệ thuật độc đáo của ông.
Đến với nghệ thuật, so với Nguyễn Tuân là đến với sự tìm tòi và sáng tạo, bởi vì “nhà văn là người sáng tạo lại thế giới”. Nguyễn Tuân sợ mình của ngày hôm nay giống với mình của ngày hôm qua, lo lắng sự trùng lặp tầm thường. Chính vì thế, ông đã lấy “chủ nghĩa” xê dịch “làm chủ đề cho tác phẩm, làm mục đích cho cuộc đời mình. Sống là để đi, để tham khảo những điều mới mẻ.
Trước cách mạng, một mình với chiếc vali, Nguyễn Tuân đã bôn ba trên nhiều miền quê đất nước nhưng với tâm trạng của kẻ “thiếu quê hương”, bất mãn với cuộc đời. đấy cũng là tâm trạng chung của thời đại. Sau cách mạng, ông cũng xuôi ngược nhiều địa điểm nhưng với tinh thần của người yêu quê hương xứ sở, mong muốn góp phần vào công cuộc xây dựng Tổ quốc.
Chính nhà văn đã từng nói đến Tây Bắc là để “đi tìm cái thứ vàng mười của sắc màu song núi Tây Bắc, và đặc biệt là cái thứ vàng mười mang sẵn trong tâm trí toàn bộ những chúng ta ngày nay đang nhiệt tình gắn bó với công cuộc xây dựng cho Tây Bắc thêm sáng sủa tươi vui và bền vững”. Với tình yêu quê hương sâu nặng và bầu nhiệt huyết sôi nổi ấy, Nguyễn Tuân đã sử dụng uyển chuyển, tinh vi vốn ngôn ngữ đa dạng của mình để viết nên những tờ hoa thơm thảo về chúng ta và thiên nhiên của miền sông núi này…
Tác giả hay đi tìm cảm xúc mạnh cho các giác quan. Vì vậy, những trang văn của ông thường mang theo âm điệu của những trận cuồng phong, bão tố. tuy nhiên không vì thế mà chúng mất đi nét dịu hiền, thơ mộng. Qua ngòi bút Nguyễn Tuân, sông Đà hiện lên vừa hung bạo tuy nhiên cũng vừa trữ tình. Nó mang tâm địa xảo quyệt của thứ kẻ thù số một, có khả năng cướp đi mạng sống của bất cứ kẻ nào lỡ sa chân vào “thạch trận”…”Nước sông Đà reo như đun sôi lên một trăm độ…đá ở đây từ nghìn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông” và khi thấy chiếc thuyền nào nhô vào thì chúng “nhổm cả dậy để vồ lấy”…
nhưng cái hung hãn dữ tợn ấy vẫn không làm đánh mất được nét trữ tình ở sông Đà. mô tả con sông ở những đoạn xuôi dòng, ngòi bút Nguyễn Tuân bỗng trở nên mềm mại, uyển chuyển, mang đậm chất thơ. “Con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban, hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn khói núi Mèo đốt nương xuân”…
Trên con sông ấy, ông lái đò xuất hiện, dữ dội và phi thường. Trong cuộc chiến đấu “một mất, một còn” với thác nước, tác giả cho ta thấy được cái tài hoa, trí dũng tuyệt vời của ông lái. Người lái đò sông Đà là hiện thân của tác giả, chỉ thích lao vào những cuộc tranh đấu đấu nguy hiểm với thác nước dữ dội mà không ưa xuôi thuyền trên dòng sông êm ả…
Giọng văn Nguyễn Tuân thật tự nhiên và phóng túng khi mô tả hai tình trạng đối lập của cùng một sự vật. Sông Đà vừa trữ tình vừa hung bạo, vừa là “kẻ thù , vừa là “cố nhân”. Dưới ngòi bút tác giả, con sông không chết cứng mà vận động một cách mạnh mẽ, sôi nổi bằng những từ ngữ gợi hình ảnh, tác động mạnh vào giác quan người đọc.
Ông lái đò cũng thế cũng xảy ra một cách sinh động, rõ nét và sắc sảo… đối với Nguyễn Tuân, “đã là văn thì trước hết phải là văn”. Văn phải đẹp, phải trau chuốt. Cái đẹp ấy đã chi phối cách nhìn của tác giả trên toàn bộ tác phẩm. con người và sự vật, qua ngòi bút Nguyễn Tuân, đều được khai thác trên phương tiện mĩ thuật và tài hoa nghệ sĩ.
Nét đẹp sông Đà là một công trình dày công sáng tạo của tạo hóa. Nó vừa hùng vĩ vừa nên thơ. Nó đẹp từ dáng dấp đến sắc màu. Cái áng tóc trữ tình của người thiếu nữ ấy là nguồn cảm hứng cho biết bao nhà thơ, nhà văn. Nước sông Đà cũng thế. “Mùa xuân dòng xanh ngọc bích”, “Mùa thu nước sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa”.
Con sông ấy đối với tác giả không chỉ đơn thuần là một cảnh đẹp thiên nhiên mà nó thật gợi cảm. Nó gây nên nỗi nhớ da diết cho những ai đã từng một lần gặp gỡ rồi lại đi xa. Gặp lại sông Đà, tác giả cảm thấy tâm hồn lâng lâng vui sướng như gặp lại cố nhân. “Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng”.
Và trong cái lung linh, thơ mộng của đất trời thiên nhiên, con người xuất hiện như một nghệ sĩ tài hoa. Ông lái điều khiển con thuyền một cách chủ động và thuần thục. Ông luôn luôn đứng trên thác sóng dữ dội mà bắt chúng phải qui hàng. “Nắm chặt lấy được cái bờm sóng đúng luồng rồi, ông đò ghì cương lái, bám chắc thu thập luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà lái miết một đường chèo về phía cửa đá ấy”. Nguyễn Tuân mô tả hình ảnh ông lái điều khiển chiếc thuyền cứ như một nhạc sĩ đang kéo đàn violon.
“Người lái đò sông Đà” là một bước chuyển lớn trong cách điệu Nguyễn Tuân. Trước cách mạng, nhà văn thường đi tìm chủ đề cho tác phẩm bằng cách quay về với quá khứ, với một thời vang bóng đã qua. Nhân vật của Nguyễn Tuân là những Huấn Cao, quản ngục mang tâm trạng của kẻ “nào biết trên đầu có ai”. Nhân vật “vang bóng một thời” là những vị anh hùng ngang dọc, “khinh bạc đến điều”. nhưng sau cách mạng, Nguyễn Tuân đã tìm thấy chất tài hoa nghệ sĩ ở những chúng ta lao động hết sức bình dị, gần gũi.
Huấn Cao giờ đây đã lùi vào dĩ vãng chỉ còn đây một ông lái đò cả đời gắn bó với công việc, với cuộc sống. Hình ảnh ông lái lênh đênh trên sóng nước, chiến đấu với tử thần bằng cây sào bé nhỏ gây xiết bao xúc động trong lòng người coi. Nguyễn Tuân đã trao tặng ông chiếc huy chương anh hùng lao động trên ngực như một niềm hãnh diện thiêng liêng. Ông lái xảy ra trước mắt con người như những người nghệ sĩ tài hoa trí dũng song toàn. miêu tả hình ảnh người đời thường lái đò, Nguyễn Tuân đã thể hiện tấm lòng trân trọng, cảm phục những chúng ta góp phần vào công cuộc xây dựng Tổ quốc.
Trong việc tái hiện lại hình ảnh sông núi Tây Bắc và người lái đò, Nguyễn Tuân đã kết hợp nhiều phương tiện của nhiều ngành nghệ thuật: hội họa, điêu khắc, điện ảnh, âm nhạc… Mọi vật, mọi sự như hiện ra trước mắt ta sừng sững và sinh động. “Ngoặt khúc sông lượn, thấy sóng bọt đã trắng xóa cả một chân trời đá”. Âm thanh sóng vỗ vào đá, vào mạn thuyền, sóng dậy lên thành thác núi, “một anh bạn quay phim táo tợn…đã dũng cảm ngồi vào một cái thuyền thúng tròng trành” rồi lao xuống “đáy hút sông Đà” để quay phim…
toàn bộ những gì nhà văn viết ra, những gì nhà văn tưởng tượng và sáng tạo nên đều như được dựng lại trước người đọc. tiếp cận với tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân, ta như đang đứng trước con sông ấy, chứng kiến cuộc vật lộn giữa ông lái với thác nước, chứng kiến mỗi đoạn sông dữ tợn, lởm chởm những đá ngầm, đá nổi và cả những đoạn sông êm ả, trữ tình.
Trong đoạn văn, Nguyễn Tuân sử dụng cả những kiến thức về quân sự, võ học… cuộc chiến đấu giữa người lái với thạch trận sông Đà diễn ra thật thu hút, li kì: “Mặt nước hò la”, sóng nước “đá trái mà thúc gối vào bụng và hông thuyền”. Nó “bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng ông đò đòi lật ngửa mình ra”… tất cả những từ ngữ và hình ảnh mang đậm nét “quân sự, võ thuật” ấy như gợi lại trước mắt ta quan cảnh một cuộc hỗn chiến nguy hiểm, đầy hồi hộp thu hút.
Nguyễn Tuân từng được mệnh danh là nhà văn của sự tài hoa và uyên bác. Nguồn tri thức khổng lồ của ông về lịch sử, khoa học, địa lí, sinh học… thường được tuôn trào dào dạt trong tác phẩm. Với Người lái đò sông Đà, tác giả đã đưa ta đến với một miền quê hương Tổ quốc. Vị trí sông Đà, lịch sử sông Đà đã được Nguyễn Tuân giới thiệu bằng những trang viết đầy tính “uyên bác”. Nhiều địa danh được tác giả nhắc đến trong tác phẩm như Tà Mường Vát, Sơn La, Hát Loóng… toàn bộ, tất cả chứng tỏ sự hiểu biết rất rộng và rất sâu của tác giả khi viết về sông Đà…
khả năng diễn đạt và vốn ngôn ngữ của Nguyễn Tuân thật đa dạng. Mỗi từ ngữ khi đưa vào câu văn dường như đã được chắt lọc, gọt giũa cẩn thận. Ông đã sáng tạo nên nhiều từ ngữ mới mẻ, ấn tượng. Giọng văn đôi khi có vẻ thô kệch, dàn trải nhưng lại hết sức cô đúc và tự nhiên. Nguyễn Tuân không những viết nên những trang văn đầy tài hoa và lịch lãm mà ông còn thông minh nên những trang thơ cho đời. Đọc những dòng viết về con sông Đà trữ tình, ta không khỏi ngỡ ngàng, ngạc nhiên trước giọng văn êm ái, dịu dàng như thơ của Nguyễn Tuân.
Viết về người lái đò sông Đà, viết về một vùng quê hương Tổ quốc, Nguyễn Tuân đã thể hiện nguồn xúc cảm yêu thương tha thiết so với người lao động và thiên nhiên quốc gia. Sông Đà càng đẹp, càng sinh động, ông lái càng anh dũng, ngoan cường trong công việc ta càng thấy được tấm lòng nhân đạo sâu sắc của nhà văn – Người lao động trong tác phẩm .
Nguyễn Tuân thật bình dị từ công việc đến hình dáng, cách giao tiếp. nhưng ông ta lại là người anh hùng trước mắt Nguyễn Tuân. Nhà văn đã phát hiện ra trong chúng ta bình dị ấy chất nghệ sĩ tài hoa, dám đương đầu với sóng to gió lớn để chèo chống con thuyền qua sông. Ông lái hiện lên trong tác phẩm là người lao động hăng hái, quên mình vì công việc.
Cuộc sống quanh ta vốn dĩ rất tầm thường, cũ kĩ. Ngày lại qua ngày, mây vẫn bay và gió vẫn thổi…nhưng chính nhà văn là người mang đến cho ta một toàn cầu mới, tinh khôi, kì diệu. Nguyễn Tuân cũng là một nhà văn, một người góp một phần thông minh lại toàn cầu. Văn chương của Nguyễn Tuân đã mang đến cho con người một chân trời huyền bí riêng biệt, hấp dẫn và ấn tượng. đấy là chân trời của cái đẹp, của sự tài hoa và uyên bác…
Nguồn Tổng Hợp
