Nghị luận tác phẩm Vội Vàng Xuân Diệu hay nhất 2023
Nghị luận tác phẩm Vội Vàng Xuân Diệu được mệnh danh là ông hoàng thơ tình của Việt Nam, và cũng là một nhà thơ lớn với phong cách nghệ thuật riêng biệt và độc đáo. Bài thơ “Vội vàng” là một phần của tập thơ “Thơ thơ”, nổi bật lên như một thi phẩm tinh túy, phản ánh sự kết tinh của vẻ đẹp trong thơ Xuân Diệu thời kỳ trước cách mạng. Bài thơ này thể hiện lời kêu gọi mạnh mẽ để mọi người sống hết mình, sống với đầy đủ đam mê, và biết trân trọng từng khoảnh khắc, từng giây phút trong cuộc đời mình, đặc biệt là trong những năm tháng tuổi trẻ đầy sức sống và yêu đời. Bạn có thể tham khảo thêm một số bài văn phân tích về bài thơ “Vội Vàng” của Xuân Diệu, đã được Vanhoc.edu.vn tổng hợp, để hiểu rõ hơn vẻ đẹp độc đáo của tác phẩm này.
Nghị luận tác phẩm Vội Vàng Xuân Diệu
Xuân Diệu là “Nhà thơ mới trong các nhà thơ mới”. Ông được đọc giả yêu mến nhất là thơ. Điều khiến thơ Xuân Diệu trở thành loại thơ mới lạ, được yêu mến đó là những quan niệm mới mẻ trong thơ ông. Đặc biệt trong đó là quan niệm về thời gian vội vã. “Cái động thái bộc lộ thần thái đầy đủ nhất của Xuân Diệu có lẽ là vội vàng”.
Trong Thi nhân Viêt Nam, Hoài Thanh đã nhận định rằng: “Xuân Diệu say đắm tình yêu, say đắm cảnh trời, sống vội vàng, cuống quýt “. Thật vậy, “Vội vàng” được đánh giá là thi phẩm đặc sắc nhất không chỉ trong tập Thơ Thơ mà còn trong cuộc đới sáng tác của Xuân Diệu. Bài thơ chính là những nhịp đập sôi nổi, hăm hở với khao khát được làm chủ thời gian, làm chủ những khoảnh khắc tươi mới của cuộc sống. Trong đó, những tư tưởng, những ý niệm đã được tác giả phô bày thật thuyệt phục, sắc đáng khiến “Vội vàng” trở thành một áng chính luận trữ tình, “một tuyên ngôn bằng thơ về quan niệm sống”.”Có lẽ không phải thơ đang minh họa cho triết học mà chính là minh triết của một hồn thơ”.
Khác với những nhà thơ luôn ước muốn được ” nên tiên”, được thoát khỏi cuộc sống thế tục chán chường. Điển hình như Tản Đà có lời thơ “Cung Quế có ai ngồi đó chửa/ cành đa xin chị nhấc lên chơi”. Phần Xuân Diệu, ông lại khao khát đến tột độ được trẻ mãi với thời gian.Điều đó đã sớm được bộc lộ ở đầu bài thơ.
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi
Tác giả muốn “tắt “, muốn “buộc”, những động thái mang sắc thái tiêu cực, khiến ta tưởng chừng như ước muốn ấy thật phũ phàng. Vả lại, “tắt “đây là “tắt nắng”, ” buộc ” đây là “buộc gió”. Tác giả muốn làm chủ những thứ vốn thuộc về thiên nhiên, là cái vĩnh hằng, bất di bất dịch. Chính những điều trên càng khiến ước muốn của tác giả vừa thật phũ phàng vừa thật phi lí. Song để ý kĩ hơn, ước muốn ấy của tác giả lại xuất phát từ “Cho hương đừng nhạt mất”,”cho gió đừng bay đi”. Chính điểm xuất phát này đã làm tỏ niềm yêu mãnh liệt của thi nhân với đất trời. “Cho”,”đừng”, những từ ngữ mang sắc thái khẩn khoản, cầu xin. Thật vậy, nếu chẳng yêu quý, trân trọng cái “màu ” cái “hương” là những tinh túy của cuộc sống, tác giả đã chẳng mong ước mãnh liệt đến độ ước muốn ấy có vẻ phũ phàng, phi lí. Ngay từ điệp từ “Tôi muốn” được lặp lại hai lần đã tạo cái dấu ấn mạnh mẽ,nhấn mạnh cái tôi chủ quan với những khát vọng tột độ, luôn chủ động trước cuộc đời.
Tác giả mong muốn vô cùng được nắm giữ thiên nhiên là vì yêu thiên nhiên.Vậy tác giả yêu thiên nhiên là do đâu? Điều này được tác giả trả lời ngay trong những lời thơ
Của ong bướm này đây tuần tháng mật,
Này đây hoa của đông nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh mắt chớp hàng mi
Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa
Tháng giêng ngon như mật cặp môi gần
Liên từ “của” ở đầu câu tạo nên một sự chuyển ý thật tinh tế. Vậy, cái “màu ” mà tác giả xin cho “đừng” nhạt mất ấy là sắc hoa tươi tắn trên “đồng nội xanh rì”,là nét phớt nhẹ của “lá” trên”cành tơ “, là cái ánh bình minh tựa tia sáng từ “ánh mắt chớp hàng mi” của người thiếu nữ, là âm thanh của lứa đôi “yến anh” và “hương” mật ngọt của”ong bướm”, của niềm vui ” mỗi buổi sớm”.Dưới cặp mắt xanh non của tác giả cuộc sống ngọt ngào như những gì tình yêu thuở ban sơ, thơm ngát và khoe sắc như hoa mọc giữa “động nội”, mềm yếu, nhẹ nhàng như “cành tơ”, say đắm,tình tứ như “khúc tình si” và dịu dàng như cái chớp mắt của người thiếu nữ. Đặc biệt, “này đây” được lặp lại với mật độ dày đã nói lên cái sung sướng, cái hân hoan của tác già trước bức tranh thiên nhiên thơ mộng. Không phải là trong quá khứ, không phải là tương lai, mà chính là “này đây” ngay lúc này, ngay tại nơi tác giả đang hiện diện, chẳng ở đâu xa xôi. Chính điều này đã đẩy niềm xúc cảm của tác giả lên cao trào. Những thứ đã nằm sẵn trong tầm tay ta thì khiến ta nhàm chán, những thứ quá xa xôi thì khiến ta “ngại” không muốn cố bắt lấy nhưng “này đây”, thiên nhiên tuy rộng lớn song lại ở ngay bên tác giả khiến tác giả càng muốn bắt lấy nó hơn. Nếu trong văn học trung đạị, thiên nhiên chính là thước đo cái đẹp như “Làn thu thủy, nét xuân sơn” của Nguyễn Du thì với Xuân Diệu,con người mới chính là chuẩn mực của nét đẹp. Rõ ràng nhất chính là lời thơ với cách so sánh vô cùng táo bạo
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần
Tác giả cảm nhận mùa xuân một giác quan hết sức đặc biệt,vị giác. “Ngon” ở đây gợi lên cái cảm giác tận hưởng,đó là nét rất Xuân Diêu; “Em 15 tuổi. em tuổi hai mươi/đừng để mất một cái gì mà không hưởng”.Với “cặp môi gần” đã đem lại cảm giác quyến rũ, say đắm cô cùng. Tháng giếng đây là tháng đầu năm chính là hoán dụ của mùa xuân mà mùa xuân lại là ẩn dụ cho tuổi trẻ. Với tác giả, cuộc sống thật đẹp, thật quyến rũ với cái tận hưởng của tuổi trẻ năng động với cái say đắm của tình yêu. Tuy nhiên, thơ Xuân Diệu đặc biệt bởi hầu như mọi tác phẩm của thi nhân luôn tồn tại hai cảm xúc. Thật vậy, sau cảm xúc thăng hoa trước cái đẹp say đắm, quyến rũ của cuộc đời thì tác giả lại lắng lòng mình qua lời thơ:
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân
Câu thơ trước với dấu chấm giữa câu cùng nhịp thơ 3/5 như một khắc ngập ngừng suy tư. “nắng hạ mới hoài xuân” là chiều hướng thường thấy của con người. Nhưng ở đây,bởi cách sống “Giục giã”, tác giả nuối tiếc ngay khi xuân vẫn xanh mơn mởn. Và một lần nữa, thái độ sống vội vàng được tác giả khẳng định rõ ràng. Đồng thời, việc lấy những thái độ thường tình của con người để khẳng định thái độ của bản thân đã làm cho câu thơ mang tính khái quát cao. Với Xuân Diệu sống là phải tận hưởng, phải sống hết mình trong giây phút hiện tại. Một lần nữa ta lại phải đặt ra một câu hỏi:tại sao phải sống tận hưởng và hết mình ở giây phút hiện tại? Để trả lời cho câu hỏi này có lẽ là phải xuất phát từ quan niệm về thời gian của tác giả Xuân Diệu thể hiện những lời thơ:
Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già
Và xuân hết nghĩa là tôi cũng mất
Đối với các tác gia thời kì trung đại, họ luôn quan niệm rằng con người tồn tại cùng vũ trụ cùng với dòng luân hồi của con người và sự tuần hoàn của thiên nhiên. Trong tác phẩm nổi tiếng của Mãn Giác Hồi Sư có câu “Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận/ Đình tiền lạc dạ nhất chi mai”.Vậy nên, phong thái về thời gian của văn học thời ấy là rất đỗi chậm rãi, bình thản, ung dung. Tuy nhiên, riêng với Xuân Diệu _”Nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới ” thì khác.”Mau đi chứ, vội vàng đi với chứ/ em em ơi tình non sắp già rồi”. Có thể thấy, đối với Xuân Diệu thời gian cũng như tuổi trẻ thật sự rất ngắn ngủi.Ở hai câu trước “tới” và “qua”, “non” và “già” vốn là hai từ trái nghĩa song lại nằm trong cấu trúc đẳng lập. Điều này khiến lời khẳng định rất chắc chắn của ông thể hiện ba lần điệp ngữ”nghĩa là” xét ra lại trở thành một nghịch lí. Tuy nhiên, dựa trên lối tư duy thực tế thì lời khẳng định của Xuân Diệu lại thật sự là một biện chứng sắc bén đầy sức thuyết phục.
Giữa dòng thời gian vô thủy vô chung này, đời người chỉ như một quỹ thời gian hữu hạn.Mỗi một khắc chỉ mới đây thôi nhưng ngay lập tức bị đẩy vào quá khứ không thể lấy lại.Vậy ” xuân đương tới ” hiển nhiên sẽ bị đẩy vào quá khứ. Khác với “đương”ở câu đầu,”sẽ ” ở câu thứ hai chỉ về tương lại. Nếu câu đầu là sự nhận thức thì câu hai chính là sự lo sợ.Với Xuân Diệu, ông không chấp nhận tuổi già, cuộc sống thật sự tươi đẹp là khi nó tồn tại sự khao khát, sự tận hưởng, tình yêu nên khi tuổi xuân qua đi, mọi thứ không còn ý nghĩa nữa.
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại.
Quả thực, quỹ đời của con người là hữu hạn vậy sóng với dòng thời gian vô thủy vô chung của vũ trụ thì liệu còn ý nghĩa gì nữa.Có thể hiểu, ý thức được điều này trước tâm hồn khao khát sống của mình đã khiến cho Xuân Diệu thực sự đau lòng,tiếc nuối; “Mùi tháng năm đều thấm vị chia phôi/ khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt”.Vậy đấy, Xuân Diệu ý thức được quỹ thời gian ngắn ngủi qua đi không trở lai, ông lo lắng và trân trọng mùa xuân, tuổi trẻ, chính những điều này luôn thôi thúc ông phải hành động:
Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm
“Mùa ” đây một phần của năm.”Chiều hôm” đây là một phần của ngày.Sự chênh lệch giữa năm với ngày càng khiến cho thời gian trở nên gấp rút hơn bao giờ hết.Và sự hối hả ấy đã làm thúc đẩy trong ông những khao khát mãnh liệt
Ta muốn ôm.
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và nước non, và cây và cỏ rạng.
Cho chếnh cha choáng mùi hương, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi
– Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi!
“Ta muốn ôm”, câu thơ ngắn nhất trong bài,chỉ vỏn vẹn ba chữ nhưng thật súc tích.
Không cần dài dòng vì cảm xúc của tác giả bây giờ đã dồn nén lại và khiến tác giả chỉ “muốn ôm”. Từ cái “tôi” riêng, giờ đây, tác giả hòa vào cái” ta” chung như để thay lời cho những con người cũng yêu đời, yêu tuổi trẻ như ông và cũng là để ta thêm hòa vào mạch xúc cảm của tác giả.Mây không bềnh bồng nhưng “đưa”, “gió” không vi vu nhưng “lượn”, “cánh bướm thì “say” với”tình yêu”. Tất cả mọi thứ vẫn luôn được tác giả nhìn với cặp mắt yêu đương, tình tứ, đầy ngọt ngào. Cũng chính vì lẽ đó mà tác giả không còn chỉ muốn “ôm” mà còn muốn”riết”,muốn “say”, muốn “thâu”, muốn “cắn”.Nnhững động từ mạnh ấy đã nói lên nỗi khát khao mãnh riệt, sôi sục trong lòng thi nhân, khát khao được đắm mình trong cái đẹp của thiên nhiên. Và từ cái hữu hình như “mây”,”cánh bướm” đến cái vô hình như “gió”, “tình yêu”, từ cái lãng mạn như”cái hôn” đến cái hùng vĩ như” nước non”, từ cái bậc cao hơn như “cây” đến cái bậc thấp hơn như”cỏ”,tác giả đều muốn ôm vào mình.Từ đó lại một lần nữa khẵng định niềm yêu mãnh liệt muốn thâu tóm tất cả những ý vị cuộc sống vào mình.để rồi được “no nê”, được “đã đầy”.Và có lẽ, sư “tham lam” ấy thể hiện rõ ràng và mạnh vẽ nhất là ở lời thơ cuối:
Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi!
Tới đây có thể thấy Xuân Diệu giống như con ong đã hút say hương mật cũng như một tình lang đang trong mối tình si. Hình ảnh ấy đã gieo vào người đọc những khắc khoải, cảm thông và suy tư. Chu Quang Tiềm cũng đã nhận định như sau: “Ta nghe rõ nhịp đập con tim hối hả gấp gáp hiện ra trong những làn sóng ngôn từ đan chéo nhau, giao thoa và song song vỗ vào tâm hồn người đọc”. Quả thực, chính những lời thơ đầy súc cảm chứa chan một niềm khao khát mãnh liệt đã khiến cho người đọc cũng bị cuốn theo sự vội vã của bài thơ và cuộc sống tươi đẹp.
Qua “Vội vàng “, tác giả Xuân Diệu đã thể hiện một tình yêu say đắm, nồng nàn tha thiết đối với thiên nhiên, với tuổi trẻ. Đồng thời thể hiện những quan điểm rất riêng, rất mới về thước đo cái đẹp cũng như dòng chảy của thời gian. Đọc “Vội Vàng”, ta như hòa vào với nhịp thở của cuộc sống cũng như nhận ra và trân trọng những giá trị hiện tại.
Với một tác phẩm văn học cấp 3 đi vào lòng người của nhà Thơ Xuân Diệu về tác phẩm Vội Vàng chắc hẳn đã làm cho các bạn thấy được khung cảnh thật mỹ mãn. Hy vọng với bài phân tích trên sẽ giúp ích ít nhiều cho bài văn của các bạn.
Nguồn Văn Học Việt Nam
